UŻYTKOWANIE KRÓW HOLSZTYŃSKO-FRYZYJSKICH W WARUNKACH POLSKICH
Wstęp
"Zachodzące w ostatnich latach w Polsce zjawiska transformacji ekonomicznej państwa stworzyły bardzo trudną sytuację dla sektora produkcji mlecznej. Cofnięcie dotacji do tej produkcji przyczyniło się do wzrostu cen detalicznych wyrobów mleczarskich, a w konsekwencji do spadku popytu na nie. Równocześnie szeroka obecność subsydiowanego importu postawiła przed rodzimym producentem mleka niełatwe zadanie sprostania tej konkurencji. Doskonalenie krajowego pogłowia bydła w kierunku zwiększenia produkcji i poprawy jakości mleka napotyka w praktyce na szereg problemów natury agrarnej i ekonomicznej. Natomiast warunki do chowu i hodowli bydła nie były z wielu względów i nadal nie są sprzyjające. Przyczyną tych uwarunkowań w ostatnich latach jest duży spadek pogłowia bydła, w tym także krów mlecznych. Modyfikacja użytkowania krów mlecznych na potrzeby współczesnego rolnictwa była inspiracją do napisania tej książki. Niech myśl naukowa zawarta w tej książce przyczyni się do tego, że produkt żywnościowy, jakim jest mleko pochodzące z Polski, będzie uznawany w Europie za najlepszy. Żywię nadzieję, że książka ta będzie dobrze służyła studentom, hodowcom bydła mlecznego i rolnikom".
Rasa holsztyńsko-fryzyjska
Znaczący wpływ na aktualny stan hodowli bydła czarno-białego na świecie wywarła odmiana holsztyńsko-fryzyjska (hf). Odmianę tę wyhodowano w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, wywodzi się ona jednak z importowanego do Ameryki Północnej niemieckiego i holenderskiego bydła czarno-białego. Gdy w 1905 r. wybuchła w Europie epidemia pryszczycy, import bydła wstrzymano, a zakupione dotychczas pogłowie selekcjonowano przez kilkadziesiąt lat w kierunku mlecznym (Puchajda i in. 1995).
Do Polski pierwsze jałówki holsztyńsko-fryzyjskie sprowadzono z Ameryki Północnej w 1973 r. W następnych latach rozpoczęto import nasienia buhajów hf. Zapoczątkowało to prace hodowlane nad doskonaleniem krajowej populacji bydła czarno-białego (Jasiorski, 1991).
Holsztyno-fryzy są bydłem wcześnie dojrzewającym. Pierwsze wycielenia następują w 24. miesiącu życia. Buhajki przy urodzeniu osiągają wagę 38-45 kg, a cielaczki 35-40 kg.
Umaszczenie zwierząt jest czarno-białe i czerwono-białe. Genetycznie jest to rasa rogata. Bydło to charakteryzuje się dużą wyprostowością (wysokość w kłębie wynosi u buhajów 140-145 cm, a u krów 135-150 cm), znaczną masą ciała (buhaje ważą ok. 1 050 kg, a krowy 650-700 kg), płaskim umięśnieniem (Nowicki i in., 1995).
Dorosła krowa holsztyńsko-fryzyjska ma wysoko zawieszone wymię o długiej podstawie, dużej szerokości, umiarkowanej głębokości i równych ćwiartkach (Jurczak, 1997). Strzyki są cylindryczne o poprawnej długości i grubości. Wymiona są dobrze przystosowane do doju mechanicznego. Rzadziej niż u innych odmian rasy czarno-białej (cb) obserwuje się stany zapalne wymienia (mastitis).
Czystorasowe hf pod względem wydajności mlecznej dysponują wysokim, przekraczającym 8 000 kg mleka za 305 dni, dojem i znacznie przewyższają pozostałe odmiany bydła cb (Bielak i Mandecki, 1995; Nowicki i in., 1995; Kandzi i Pawlak, 1997).
Rekord wydajności mleka w okresie laktacji ustanowiony w 1975 roku przez krowę Beecher Arlinda Ellen wynosił 25 047 kg. Natomiast rekord życiowej wydajności mleka również należy do krowy tej rasy i wynosi 150 409 kg, a ustanowiła go krowa College Ormsby Burk w 14 laktacjach.
Spis treści
| | Wstęp | 4 |
I. | | Rasa holsztyńsko-fryzyjska | 6 |
II. | | Pomieszczenia dla krów | 8 |
| 1. | Rodzaje pomieszczeń | 8 |
| 2. | Mikroklimat w oborze | 10 |
III. | | Podstawy żywienia krów mlecznych | 16 |
| 1. | Żwacz i procesy zachodzące w przewodzie pokarmowym przeżuwaczy | 25 |
| 2. | Żywienie zimowe | 32 |
| 3. | Żywienie letnie | 42 |
| 4. | Woda-niezbędny element w żywieniu bydła | 46 |
IV. | | Rozród krów | 51 |
| 1. | Ruja i krycie krów | 51 |
| 2. | Poród u krowy | 55 |
| 3. | Zasuszanie krowy | 62 |
V. | | Użytkowość mleczna krów | 67 |
| 1. | Wymię krowy - ,,fabryka” mleka | 67 |
| 2. | Technika pozyskiwania mleka | 75 |
| 3. | Co decyduje o jakości mleka | 81 |
| 4. | Właściwości fizykochemiczne i jakość technologiczna mleka | 85 |
VI. | | Pielęgnacja zwierząt | 89 |
| 1. | Czyszczenie skóry i strzyżenie krów | 89 |
| 2. | Korekcja racic | 91 |
| 3. | Dekornizacja - usuwanie rogów | 92 |
VII. | | Choroby krów | 95 |
| 1. | Choroby metaboliczne | 95 |
| |
a) Porażenie poporodowe | 95 |
| |
b) Ketoza | 98 |
| |
c) Tężyczka pastwiskowa | 100 |
| 2. | Choroby wpływające na reprodukcję bydła | 105 |
| |
a) Bruceloza | 105 |
| |
b) Leptospiroza | 109 |
| |
c) Zaraza rzęsistkowa | 111 |
| |
d) Wibrioza | 112 |
| 3. | BSE – gąbczaste zwyrodnienie mózgu | 113 |
VIII. | | Literatura | 119 |
Użytkowanie krów holsztyńsko-fryzyjskich w warunkach polskich
dr inż. Anna-Maria Szymańska
ISBN 83-88436-8
Wydawnictwo NEGATYW Sp. z o.o.
Bydgoszcz 2002
Książkę można kupić w Księgarni Uniwersyteckiej "ŻAK"
ul. Prawocheńskiego 4
10-720 Olsztyn-Kortowo
Tel. 089 523 45 92
Wszystkich informacji dotyczących książek udzieli Pani
Mirosława Głębowicz.
Serdecznie zapraszam pracowników naukowych, studentów, hodowców i wszystkich zainteresowanych do zapoznania się z moimi publikacjami oraz artykułami popularnonaukowymi z zakresu hodowli bydła.
Chętnie udzielę odpowiedzi na Państwa pytania.
dr
Anna-Maria Szymańska
06.10.2008